Dùng thuốc kháng histamin thế nào cho đúng cách?
Chi tiếtThông tin thuốcĐược viết: 06 Tháng 6 2010Lượt xem: 177252
Thuốc kháng histamin làloại thuốc được sử dụng phổ biến trong điều trị dị ứng hiện nay. Tuy vậy, thuốckháng histamin là gì, tại sao lại có tác dụng đối với dị ứng và sử dụng thuốcnhư thế nào cho đúng vẫn là một câu hỏi với nhiều người.
Đang xem: Thuốc kháng histamin tổng hợp
Histamin là một trongnhững chất trung gian giữ vai trò quan trọng trong sốc phản vệ và phản ứng dịứng. Histamin được tìm thấy ở khắp các mô trong cơ thể nhưng sự phân bố khôngđồng đều. Histamin được dự trữ nhiều nhất trong các tế bào mast ở các môvàtrong các hạt bài tiết của tế bào ưa kiềm. Do vậy, histamin có chủ yếu ởcác môphổi, ruột, da là nơi tế bào mast có tương đối nhiều.
Trong các tế bào,histamin kết hợp với heparin bằng lực hút tĩnh điện, tạo thành phức hợphistamin – heparin không có hoạt tính. Chỉ khi bị tác động của các yếu tố bênngoài (lạnh, hóa chất, bụi trong không khí…), thì các tế bào chứa phứchợpnày bị kích thích giải phóng ra histamin dạng tự do. Lượng histamin này vượtngưỡng cho phép của cơ thể và gắn với những vị trí nhạy cảm gọi là thụ thểhistamin tại tế bào đích gây ra phản ứng dị ứng. Có 2 loại thụ thể của histaminlà H1 và H2.
Trên hệ tim mạch:Histamin làm giãn mạch và tăng tính thấm mao mạch nên gây phù nề, viêm, ngứa,phát ban. Nó cũng làm tăng nhịp tim, tăng lực co bóp cơ tim và gây hạ huyết áp.
Trên đường hô hấp: Gâysổ mũi, ngạt mũi, liều nhỏ histamin cũng có thể gây co thắt cơ trơn khí phếquản, làm xuất hiện các cơn khó thở giống hen phế quản.
Khi histamin gắn với thụthể H2, đặc biệt là ở tế bào thành dạ dày gây tăng tiết acid dịch vị, dễdẫnđến loét dạ dày, tá tràng.
Các thuốc kháng histaminđối kháng cạnh tranh với thụ thể histamin tại tế bào đích, histamin không gắnđược với thụ thể nên không có tác dụng trên tế bào. Có 2 loại thuốc khánghistamin tương ứng với 2 loại thụ thể, đó là thuốc kháng histamin H1 và thuốckháng histamin H2. Thuốc kháng histamin H2 chỉ cạnh tranh với histamin tại thụthể H2 của tế bào thành dạ dày làm giảm tiết dịch vị nên được sử dụng trongđiều trị loét dạ dày – tá tràng. Còn thuốc được sử dụng trong điều trị dị ứnglà các thuốc kháng histamin H1.
Kháng histaminphóng thích ra từ các mast cells.
Có rất nhiều chế phẩmđang lưu hành trên thị trường, nhưng chúng được chia thành 2 nhóm chính,làthuốc kháng histamin H1 thế hệ 1 và thuốc kháng histamin H1 thế hệ 2.
Xem thêm: Diện Ưu Tiên Tiêm Vaccine Covid, Ưu Tiên Tiêm Chủng Cho Những Người Có Bệnh Nền
Thuốc kháng histamin H1thế hệ 1 phân bố khắp các tổ chức của cơ thể kể cả hệ thần kinh trungương, gây ức chế hệ thần kinh trung ương ngay ở liều điều trị, làm chậm chạp,mơ màng, giảm sự tỉnh táo. Nhưng thuốc kháng histamin H1 thế hệ 2 khó qua hàngrào máu – não nên không có tác dụng này.
Thuốc kháng histamin H1thế hệ 1 cũng có tác dụng kháng cholinergic ngay ở liều điều trị nên đượcdùng tốt để chống nôn, chống say tàu xe, nhưng lại gây khô miệng, họng và mũi.Trong khi đó các thuốc thế hệ 2 không gặp phải tác dụng không mong muốn này.
– Clorpheniramin maleat(dạng bào chế riêng hoặc kết hợp trong một số thuốc điều trị cảm cúm nhưrhumenol, decolgen); brompheniramin maleat; diphenhydramin hydroclorid(benadryl, nautamine); hydroxyzin hydroclorid (atarax).
Một số thuốc thế hệ 2:loratadin (clarytin); cetirizin hydroclorid (zyrtec); fexofenadin (telfast);acrivastin (semprex).
Thuốc kháng histaminđược dùng điều trị dị ứng: viêm mũi dị ứng; nổi mày đay, ban da, viêm dadịứng; viêm kết mạc dị ứng; các trường hợp bị côn trùng cắn… Ngoài ra thuốc cònđược dùng điều trị say tàu xe, máy bay; điều trị buồn nôn và nôn trong thai nghén;dùng như thuốc an thần gây ngủ.
Thuốc kháng histamin chỉgiúp điều trị triệu chứng dị ứng (ho, ngứa, nổi mề đay…) chứ không điều trịđược nguyên nhân nên không giúp bệnh nhân khỏi bệnh được hoàn toàn. Do vậy,điều quan trọng là phải tìm ra và loại trừ các tác nhân gây dị ứng (thuốc, mỹphẩm, bụi, thời tiết, thức ăn…) mới có thể trị được bệnh. Việc dùng thuốc dođó cũng phải kiên trì, phải dùng nhiều đợt mới hạn chế được tái phát.
Trong trường hợp dị ứngnặng (như sốc phản vệ), histamin giải phóng ồ ạt, một mình thuốc kháng histaminH1 không thể giải quyết được mà phải phối hợp thêm với các biện pháp hồisứccấp cứu, thuốc trợ tim mạch (adrenalin), biện pháp trợ hô hấp (thở ôxy)…
Một số thuốc khánghistamin H1 thế hệ 1 (clorpheniramin maleat…) hay được sử dụng trong các chếphẩm trị cảm cúm, ho, sổ mũi, nhưng chúng có tác dụng phụ là ức chế thầnkinhtrung ương, do vậy không nên sử dụng khi đang lái tàu xe, làm việc trên cao,công việc cần sự tỉnh táo hay uống rượu khi đang dùng thuốc. Tác dụng gây buồnngủ của thuốc kháng histamin có thể dùng như chỉ định chính trong trườnghợpmất ngủ. Nhưng chỉ nên dùng thuốc trong thời gian ngắn, đặc biệt không đượcdùng kéo dài cho trẻ vì có thể gây mệt mỏi, ảnh hưởng đến phát triển trítuệ ởtrẻ.
Xem thêm: Cách Thụ Thai Hiệu Quả Nhất Cho Các Cặp Vợ Chồng Hiếm Muộn, Làm Sao Để Có Thai Nhanh
Trong thời kỳ mang thai,khoảng 1/3 phụ nữ có tình trạng viêm mũi dị ứng, hen phế quản, mày đay hay chàmnặng lên, do vậy vẫn cần phải sử dụng thuốc chống dị ứng. Nhưng phụ nữ trongthời kỳ này chỉ nên sử dụng những thuốc có đầy đủ bằng chứng về độ an toàn.
Như vậy, tất cả cácthuốc kháng histamin H1 đều có nhiều tác dụng phụ nên phải dùng đúng liều lượngvà thời gian, theo chỉ định của bác sĩ, không nên lạm dụng thuốc, đặc biệt chúý ở các đối tượng phụ nữ mang thai và trẻ em.